🐦‍🔥 Хаврын халуухан сэдвүүд

POWERED BY

Morning! ЗГ 2026 оныг Боловсролыг дэмжих жилээр зарлалаа. Үүний цаана “Эрдэм боловсролтой Монгол хүн”, “Цахимжсан боловсрол” зэрэг ганган^2 нэртэй зорилтууд байгаа. Ямар чамин нэртэй байх нь хамаа алга, Ковидын үеийн хоцрогдол, боловсролын ялгаатай байдлыг л бууруулчих юм сан даа. 😮‍💨📝 

BOM: Монголбанк энэ сараас олон улсын стандартад нийцсэн IBAN дансны дугаарлалтыг нэвтрүүлжээ.  

RES: ГВУН Даваа гаргийн байдлаар өмнөх 7 хоногоосоо $305 саяар нэмэгдэж $5 тэрбумд хүрсэнд уул уурхайн экспорт голлон нөлөөлсөн гэнэ. 

NSO: Өнгөрсөн 7 хоногийн байдлаар гол нэрийн барааны дундаж үнэ өмнөх сараас 1.9% өсөөд байна.

‼️ Төгрөг ордыг тойрсон асуудал

Хаврын чуулганаар стратегийн ордны 34%-ийг төр эзэмших талаар хэлэлцэнэ. Нөгөө талд улсын эрдэс баялгийн нөөцөд бүртгэгдээгүй хэр нь нөөцөөрөө стратегийн ордны 2 дахь жагсаалтад багтсан Төгрөг нуурын ордны булхайн шуум шууруулж байна. 

🧐 Ямар учиртай орд вэ?

Төгрөг нуурын эрчим хүчний нүүрсний орд нь Төв аймгийн Баян сумын нутагт бий. Урьдчилсан таамгаар ордын хамрах талбай нь 20-30 км, нөөц нь 3 тэрбум тн. Гэвч стратегийн ордод бүртгэгдээгүй буюу төрийн эзэмшил байхгүй. Учир нь, 

• 39 үү, 16 юу? 2007 онд батлагдсан УИХ-ын стратегийн ордод хамааруулах тухай тогтоолын 1-р хавсралтаар 16 ордыг стратегийн ордод хамруулсан. Харин арын хавсралтын 39 ордыг нөөц тогтоогдмогц стратегийн ордод хамааруулахаар тусгасан ч ажил хэрэг болоогүй. Иймд уг 39 ордод төрийн хувь эзэмшлийг тогтоох хэлэлцээр хийх асуудал сөхөгдөж байна.  

Авсан үнэ = $1.3 сая 🆚 Зарсан үнэ= $250 сая

Нэмээд, Даваа гаргийн УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал Төгрөг ордны талаар маш ноцтой мэдээлэл хуваалцав. Ингэхдээ тус ордны цаана Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга эрхмийн хумс нуугдаж байгааг дурдсан юм. Тодруулбал, тэрбээр 2006 онд байгуулсан Cамех компаниараа дамжуулж уг орд газрыг эзэмшигч Төгрөгнуурын энержи компанийг $1.3 саяар худалдан авчээ. Үүний дараа компаниа өөр компанийн эзэмшилд шилжүүлж, хөрвүүлж явсаар 2010 онд тус ордыг Ming Shin Waterworks Holdings-д $250 саяар зарсан аж.  

• 🔍 Эрт үеэс: Энэ сэдвийн талаар одоо л шуугиад байгаа юм биш. 2020 онд Монголын болон гаднын хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд ч Х.Баттулгын оффшор хөрөнгийн талаарх нийтлэлдээ дурдаж байв. Жишээ болгож, Америкт төвтэй ​​International Policy Digest-н нийтлэлийг ЭНД дарж уншаарай. 

• 😑 18 жилийн алдагдсан боломж: Тэгэхээр 1-рт Төгрөг нуурын ордыг гаднын этгээдэд авсан үнээсээ 192 дахин нугалж зарсан нь асуудал. Харин 2-рт алдагдсан боломжийн асуудал яригдана. Хэрэв тус ордын лиценз Монголын зөв засаглалтай компанид очиж, хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулсан бол өнгөрсөн хугацаанд зөвхөн АМНАТ-т л гэхэд ₮​​15 их наядыг төлөх байсан билээ. 

Эцэст нь… Баялагтаа эзэн Монгол гээд л байдаг. Яг хөшигний цаана стратегийн орд газрын лицензийг дураараа шахуу эзэмшиж, шилжүүлж, зарж үрж байдаг бололтой. Ядахад эрх баригчид нь энэ асуудлыг сөхдөг тал, нуудаг тал гэж талцаад ч байх шиг. Юу л болоод байна даа, Норжмаа минь. 

• 🕯️ Америкийн сенатор 25 цагийн турш засаг захиргаагаа шүүмжилж илтгэл тавив. (ABCNews)

• 👀 АТГ-ын даргыг улируулан томилох сурагтай. (МАНБ)

• 🚀 ChatGPT зохиогчийн эрхийн хэрүүл уруулын хажуугаар 1 сарын дотор 100 сая шинэ хэрэглэгч татлаа. (Reuters)

• 👔 Yahoo-н алтан үеийг эргүүлэн авчрах шинэ маркетингийн захирал. (WSJ)

🎬 Кино салбарын эргэн тойронд

Чих тавих нь ээ, Монголын маань кино театрууд улам л тэлсээр байгаа сурагтай. Энэ тухай жаахан дэлгэрүүлж танилцъя. 

🧮 Тоо бодъё

Өнгөрсөн оны 4-р сарын байдлаар Монгол даяар нийт 15 байршилд 69 дэлгэц, 9,740 суудалтай үйл ажиллагаагаа явуулж буй. Энэ тоо энэ жил 17 байршилд 75 дэлгэц, 10,503 суудалтай болж өргөжих нь. 

🐣 Шинээр мэндлэгсэд 

2023 он шувтрах үеэр Өргөө кино театр Park Od Mall-д шинэ салбараа нээж, нийт 7 салбарт 27 дэлгэц, 4,232 суудалтай үйл ажиллагаа явуулах болсон. Суудлын тоо нь л гэхэд дээрх дүнгийн 43%-тай тэнцэнэ.

• Цаашлаад Prime Cineplex өнгөрсөн оны 5-р сард Драгонд шинэ салбараа нээснээр нийт 5 салбарт 21 дэлгэц, 2,008 суудалтай болсон. Мөн энэ оны 2-р сард Соёмбо кино театр Тэнгис кино театртай нэгдэж Тэнгис-2 нэртэй болсноор тэднийг 9 дэлгэц, 1,932 болгожээ.

🍿 Дотоодын киногоо үзнэ ээ хө

Эдгээр түм буман суудал байгаагийн хэргийг тасалбар борлуулж гаргадаг. Кино Театруудын Менежментийн Холбооны өнгөрсөн оны тайлангаас харвал, Монголын кино театрууд нийт 2.7 сая тасалбар борлуулсан байна. Үүний 43.2% нь дотоодын уран бүтээлд ногдож буй. 

• ✨ Бүтээлүүдийг борлуулалтаар: Монголын бүтээлүүдээс “Zura III” хамгийн их буюу 302 мянга үзэлттэй тэргүүлсэн бол “Хэлгүй жим 2” 146 мянган үзэлттэй, “Үхлийн тойрог” 100 мянган үзэлттэй удаалж.

• 🔝 Гаднын: Түүнчлэн 9 жилийн дараа үзэгчдийн хүртээл болсон “Inside Out 2” 171 мянган үзэлттэй тэргүүлсэн бол “Kunfu Panda 4” 166 мянга, “Despicable Me 4” 102 мянган үзэлттэй удаалжээ. 

Эцэст нь… Аливаа улсын кино театрын дэлгэцийн тоогоор тухайн улсын ард түмний амьдралд соёл хэр нэвчсэнийг тольдож болдог. Тухайлбал, 130 жилийн өмнө кино театрын соёлыг өлгийдөн авсан Францад 1 сая хүн тутамд 92.6 дэлгэц ногддог бол Монголд энэ тоо 4.8 дахин бага буюу 1 сая хүн тутамд 19 дэлгэцтэй. Монголын кино урлагийн салбарын хөгжилд том орон зай байна даа.

🐦‍🔥 Хаврын халуухан сэдвүүд

Энэ хаврын чуулганаар татварын багц хуулиас гадна банкны, хэвлэл мэдээллийн, эрүүгийн, зөвшөөрлийн гэхчлэн олон жил цоорхой явсан олон хуулиудыг засаж, нөхөх эсэх талаар хэлэлцэнэ. 

😑 Дорвитой шинэчлэхгүй

Саяхан хувь хүний орлогын албан татварыг 1% болгох санаачилга 100,000 иргэний саналыг давснаар УИХ-аар хэлэлцэх нөхцөл бүрдээд буй. Гэсэн ч эрх баригчдын өгч буй дохионоос харахад татварын багц хуульд дорвитой шинэчлэл хийгдэхгүй байх магадлал маш өндөр байна. Харин одоо дорвитой өөрчлөхөөр зэхэж буй хуулиудыг харъя. 

Батлаад 1 жил ч болоогүй ч хууль хоорондын зөрүүтэй байдлаас болж Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар болсон. Товчоор бол баялгийн сангийн 3 санд төвлөрөх орлогын эх үүсвэрүүд Ашигт малтмалын тухай хууль болон Цөмийн энергийн тухай хуулиудтай зодолдоод байгаа хэрэг. 

• ✂️ Улмаар стратегийн ордуудын АМНАТ болон татварын бус орлогыг улсын төсөвт бус шууд баялгийн сангууд руу хуваарилдаг болно. Цаашлаад, тухайн ордын онцлогоос шалтгаалж АМНАТ-ыг 5%-иас хэтрэхгүй байхаар ЗГ тогтоодог байсныг хүчингүй болгож УИХ тогтоох аж. 

❌ Ерөөсөө л хориотой

Нэмээд Зөвшөөрлийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт бүхэлдээ цахим мөрийтэй тоглоомыг хориглох, сурталчлахгүй байхад чиглэж буй. Ийн хориглосноор тус хуулиас гадна хэд хэдэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах шаардлага үүсэх бөгөөд эрүүгийн хуулиар гэхэд хамгийн ихдээ 2-8 жил хүртэлх хугацаагаар хорих ялтай болох юм байна. Мэдээж торгууль, зорчих эрхийг хасах зэрэг ял ч байгаа. 

👍🏻🛢️ Чанартай шатахуун хэрэглэ

Одоогийн Онцгой албан татварын тухай хуулиар шатахууны түүхий эд буюу керосин, нафта бүр цаашлаад харьцангуй аюултайд тооцогдох бодисууд импортын татваргүй мөн тусгай зөвшөөрөл шаарддаггүй юм байна. Иймээс тусгай зөвшөөрөлгүйгээр тус бүтээгдэхүүнийг импортлохыг хязгаарлаж чанаргүй шатахууны зах зээлийг хумихаар тус хуулийн төслийг боловсруулж байгаа гэнэ.

Эцэст нь… Хаврын чуулганаар хэлэлцэх төлөвлөгөөт асуудлын хажуугаар Ухаа худаг нүүрсний ордын лицензийн маргаан ороод ирсэн. Тус асуудал хэрхэн шийдэгдэхээс хамаарч Монгол Улс гадаадын хөрөнгө оруулалтыг нэг гараараа даллаж дуудаад, нөгөө гараараа хөөж туугаад байдаг кейс нэгээр нэмэгдэх эсэх нь харагдах буй за. 

III улиралд
ЗГ байгалийн хий дамжуулах хоолой барих төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээг энэ оны III улиралд хийнэ. 
958.6 км
Тус хоолой нь газар доогуур тавигдах бөгөөд хойд хилээс урд хил хүртэл 958.6 км үргэлжилж, 6 аймаг, 22 сумын нутгаар дайран өнгөрөх аж.
1,000 
Тэгвэл барилга угсралтын үед 12,000, ашиглалтын үед 1000 гаруй ажлын байр бий болох нь.

🍋 ДЭМБ 2027 он хүртэл $2.5 тэрбумын төсвийн алдагдал хүлээх төлөвтэй байна. Задлан харвал тэд энэ оныг дуустал $600 тэрбум, ирэх оноос 2027 он хүртэл $1.9 тэрбумын алдагдал хүлээхээр байна. Энэ нь тус байгууллагын мөн хугацаанд хэрэгжих төслүүдийн төсвийн 45%-тай дүйх дүн. Арга ч үгүй дээ, үеийн үед Америк ДЭМБ-ын хамгийн том хандивлагч байсан бөгөөд 2022-2023 онд л гэхэд $1 тэрбумыг хандивлаж байсан. 

🍋 “Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн төмөр замын барилгын ажил энэ сарын сүүлчээр эхэлж 8 сарын 20-нд дуусна. Төмөр замын шугам нь нийт 102 км урт дан замтай, 2 өртөө, 4 зөрлөгтэй, 2.5 км урт орчим гүүрэн байгууламжтай байхаар төлөвлөгдөж байх аж. Тэгвэл ЗГ тус төмөр замын барилгын ажилд дотоодын компаниуд болон инженерүүдээ дайчлах юм гэнэ дээ. 

🍋 Америкийн хөрөнгө оруулагчид Европын Хамтын биржээр арилжаалагддаг сангуудад $10.6 тэрбумыг төвлөрүүлжээ. Энэ нь энэ оны I улиралд төвлөрсөн дүн бөгөөд өнгөрсөн оны мөн үеэс 7 дахин их. Шалтгаан нь Европ “Make Europe Great Again” лоозонтой ЭЗ, батлан хамгаалахын салбаруудаа дорвитойхон дэмжиж эхлээд буй. Тодруулбал Select STOXX Europe Aerospace & Defense ETF (EUAD) л гэхэд $476 саяыг төвлөрүүлчихсэн. 

🍋 EFT Solutions (8062.HK), “Бонум” ХХК, Монголбанк хамтран Монголын дижитал шилжилтийг хурдасгана. Эхний ээлжид тэд ₮ картыг ОУ-ын төлбөр тооцоонд ашиглах боломжтой болгох зорилгоор олон төрлийн цахим төлбөрийн (EFT-POS) терминалтай холбогддог болгож, тусгайлан төлөвлөсөн цахим төлбөрийн терминалын шийдлийг боловсруулаад буй. Сониноос, Монголд 2 сая гаруй “₮” карт эргэлтэд байгаа.

Хамтран ажиллах | Ажлын байр | Редакцын бодлого

Publisher: Ц.Анхбаяр
Editor: С.Ангирмаа
Writers: М.Хулан, Б.Эмүжин
Graphics by: А.Бат-Эрдэнэ