💦 Татварын дусал төсвийн гол

POWERED BY

Шинэ 7 хоногийн мэнд ээ! Шанхай явахын тулд заавал дамжих хэрэггүй болох нь ээ. Ирэх 7-р сараас МИАТ Улаанбаатар-Шанхай чиглэлийн шууд нислэг үйлдэж эхлэх гэнэ. Сүүлийн жилүүдэд шууд нислэгийн тоо ч нэлээд нэмэгдэж байна шүү. 🛫 

CPI: Улаанбаатарын өнгөрсөн сарын инфляц 10.3%-д хүрлээ. Энэ дундаа үйлчилгээний үнэ 17.3% өссөн нь инфляцыг өдөөв.

POL: Өнөөдөр УИХ-ын хаврын ээлжит чуулган нээгдэж байна. Чуулганаар 2026 оны төсөв зэрэг 7 хуулийн төслийг хэлэлцэнэ. 

OTC: Өнгөрсөн 7 хоногт биржийн бус зах зээл дээр ₮41.5 тэрбумын болон $4.3 саяын арилжаа хийгджээ. Нийт төгрөгийн арилжааны 19.8%-ийг анхдагч зах зээлийн арилжаа бүрдүүлэв.

🧐 Сонгуулийн нөлөө хөрөнгө оруулалтад

Миний Монголын эх орон мега төслийн орон болсон билээ. Ер нь энэ бүх төсөл, төсвийн хөрөнгө оруулалтууд хэзээ хэрэгжээд, хэр үр дүн гаргав? 

• 📌 Судалгаа: Нээлттэй нийгэм форумаас сонгуулийн болон сонгуулийн бус жилүүд дэх хөрөнгө оруулалтын төслүүдийн төлөвлөлтөд судалгаа хийжээ.  

💦 Татварын дусал төсвийн гол руу

Бидний төлж байгаа татвараас төсөв бүрдэж үүнийг янз бүрийн зардал, хөрөнгө оруулалтад хуваарилж байгаа. Жилээс жилд татварын дусал томорч төсвийн голын урсгал ширүүсэж байгаа ч зөв голдирлоороо урсах нь ховор. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс 2012-2024 онуудад төсвийн санхүүжилтээр нийт 6,437 төсөлд шинээр хөрөнгө оруулсан. Гэвч эдгээрийн 1,969 төсөл буюу 30.6% нь санхүүжилтийн шаардлага хангаагүй аж. 

• 🚦 Авто зам = Жил бүр ₮146.3 тэрбум: Төсвөөс авто зам, барилга, шугам сүлжээ зэрэг хэдхэн  төрлийн төсөлд л хөрөнгө оруулдаг. Эндээс авто замын санхүүжилт хамгийн их буюу жилд дунджаар ₮146.3 тэрбумыг зарцуулдаг нь сургууль, цэцэрлэгийн барилгад зарцуулсан дүнгээс 14 дахин өндөр аж. Өнгөрсөн 7 хоногт ч ₮1.9 их наядын төсөвт Туулын хурдны замын тендер нээгдлээ. 

⁉️ 4 жилдээ 1 том

2012, 2020, 2024 оны сонгуулийн жилүүдэд шинээр хэрэгжих хөрөнгө оруулалтын төслийн тоо, нийт төсөвт өртөг нэмэгдсээр ирсэн. Өнгөрсөн жилийн хувьд л гэхэд төсвөөс санхүүжих төслүүдийн хөрөнгө оруулалт рекорд тогтоож, нийт хэрэгжүүлэх төслийн тоо нь жилийн өмнөхөөсөө огцом өссөн байгаа юм. 

• ⚠️ Сул тал: Сонгуулийн жилүүдэд төсвөөс санхүүжилт авах төслүүдийн тоог огцом нэмэгдүүлэх нь төсвийг алдагдалд хөтлөх, тодотгох нөхцөл рүү түлхэж байна. Энэ ч утгаараа 2012 оноос хойших 12 жилд “14 удаа” төсвийг тодотгосон. Ийм нөхцөл байдал биднийг тогтворгүй, тооцоололгүй улс гэдгийг бэлхнээ харуулж байгаа юм шүү дээ. 

Эцэст нь… Энэ жилийн хувьд бүр ч онцгой. 14 мега төсөл хэрэгжүүлнэ, нийслэлд хэд хэдэн дэд төв, авто зам, шугам сүлжээ, эрчим хүчний шинэчлэлүүд яригдаж байна. Төсөл хөтөлбөрүүдийг зөв оновчтой хэрэгжүүлэх нь хөгжилд хөтлөх ч улс төрийн попролгүй, үр дүнтэй, тооцоололтой байх нь чухал байна. 

🙅🏻‍♂️ Хурган боссууд хэрэггүй!

Amazon (AMZN)-н CEO Энди Жасси дунд шатны менежерүүдээ халаад эхэллээ. Энэ шийдвэрийг сонссон Amazon-н Z үеийн ажилчид баярлаж байгаа гэж жигтэйхэн. 

🤨 Юу болов? 

$AMZN-н хүний нөөцийн ирээдүйн бодлого аль ч шатанд ажиллаж байгаа ажилтнууд өөрсдөө ажлаа хянадаг, өөрийнхөө удирдлагаар ажиллахад чиглэж байгаа. Ер нь компани ирээдүйд чанартай, час хийсэн цөөн удирдлагуудтай л байх гэнэ. Өөрөөр бол компанийн дотор илүү дутуу шатлал байхгүй удирдлага, ажилтнууд л гэж хуваагдах бололтой. 

• 🎤 Энди Жасси яриандаа “Дунд шатны менежерүүд бүх зүйл рүү хошуу, хуруугаа дүрдэг ч төдийлөн оновчтой байдаггүй тул компанид нь дунд шатны менежерүүд байх шаардлагагүй” хэмээсэн. 

• 🪜 Цаашлаад, шат дамжлагатай ажиллах нь хүнд суртлаас эхлээд мэдээлэл удаан дамжих нэмээд оновчгүй шийдвэр гаргадаг удирдлагууд асар их тээг тушаа болдог гээд байгаа. 

🗣️ Шатлал = Хүнд суртал

2023 онд технологийн титанууд ар араасаа өргөн хүрээтэй цомхотгол хийж байсан даа. Тухайн үед Meta (META) болон Google (GOOG) дунд шатны менежерүүдээ халахыг нь халж, энгийн ажилтан болгохыг нь болгож байсан. Уг бодлогыг технологийн салбараас гадна эм үйлдвэрлэл, хөрөнгө оруулалтын компаниуд хэрэгжүүлж байгаа. 

• 🥶 Нэг нь уйлж, нөгөөх нь баясав: Сонирхолтой нь, ажилчдын бүтээмж гэж яриад байгаа бүлэгт Z үеийнхэн хамгийн их хамааралтай. Компанийн уг шийдвэр ажил, амьдарлын тэнцвэр ярьдаг, хүнээр юу хийхээ заалгахыг хүсдэггүй зарим Z үеийнхний загатнасан газар нь маажиж байгаа юм байх аа.   

🤔 Хардлага

Өнгөрсөн сард Meta бүтээмж сул ажилчдаа цомхотгож, удирдлагуудынхаа цалин, урамшууллыг 200% нэмсэн бол одоо Amazon дунд шатны менежерүүдээ халаад эхэллээ. Технологийн акулууд эдгээр шийдвэрээ олон нийтэд үндэслэлтэй тайлбарлаж байгаатай холбоотойгоор бараг л хөдөлмөрийн зах зээлд шинэ трэнд тогтоож байна. Нөгөө талдаа компаниуд цомхотгол хийхдээ улам л овжин болоод байна уу үгүй юу? Юутай ч өнөө цагт та бүтээмжгүй, хариуцлагагүй бол хаалга тэнд байгаа шүү л гэх болж дээ.

Өдгөө Монгол Улсын аймгууд нийт 1,851 баг, хороо байгаагаас хангайн бүсэд хамгийн их буюу 29% нь байгаа бол зүүн бүсэд хамгийн бага буюу 12% нь байна. Тэгвэл ЦХИХХЯ энэ онд зүүн бүсийн 45 багаас 29-т нь сүлжээ оруулахаар ажиллах аж. Тэндхийн нөхцөл байдлыг хальт сонирхъё. 

• Хүн ам: Зүүн бүсэд нийт хүн амын 0.5% буюу 230 орчим мянган иргэн амьдардаг.

• Бизнес: Уг бүсэд 2-3 стартап үйл ажиллагаагаа явуулдаг байх нь.

• Сүлжээ оруулах цэг: За тэгээд Хэнтийн 11, Сүхбаатарын 12, Дорнодын 6 цэг энэ онд сүлжээтэй болох нь дээ.

🍋 OpenAI AI агентын суурь загвараа Японд гаргаж хөгжүүлнэ. Үүний санхүүжилт болох $7 тэрбумыг Softbank (SFTBY) гаргах нь. Ингэхдээ сүүлийн 2 жилд $2.8 тэрбумын алдагдал хүлээгээд буй Sharp (6753.T)-н LCD үйлдвэрийн барилгыг $676 саяар авч, оронд нь 150 МВт-н хүчин чадалтай AI дата төв байгуулах аж. Ийнхүү $SFTBY эх орондоо инновац уургалан авчирлаа.

🍋 Монгол Улсын нийт гадаад өр өнгөрсөн онд өмнөх оноос 7.4% өсөж $37.1 тэрбум болов. Үүнд компани хоорондын зээллэг хамгийн их буюу 14.4% буюу $2.2 тэрбумаар өссөн нь нийт өрийн өссөн дүнгийн 85%-ийг эзэлжээ. Эсрэгээрээ Монголбанкны гадаад өр 39% буурч $1 тэрбум болсон байна. 

🍋 Америкийн Төрийн засаглалын үр дүнтэй байдлын яам USAID-н төсвийг 83% таналаа. Гайхалтай нь, тэд сар гаруйн өмнө л чиглэл авч шалгалт, үнэлгээний ажлаа эхлүүлсэн. Энэ шийдвэрийн үр дүн ямар байхыг үл тооцвол, тус яамны үйл ажиллагаа ч нэрээ гаргаж олныг алмайруулж чадаж байна даа.

🍋 Транскапитал ББСБ “Төв Азийн Залуу Бизнес эрхлэгчдийг дэмжих хөтөлбөр”-ийн хүрээнд ЕСБХБ-наас $1.5 саяын санхүүжилт татжээ. Үүгээр тус компани 35-аас доош насны бичил, жижиг ба дунд бизнес эрхлэгчдийн бизнесийн өсөлтийг дэмжих, тэр дундаа бизнес эрхлэх ур чадвар, ноу-хауг хөгжүүлэхэд чиглэсэн төрөл бүрийн санхүүгийн бус үйлчилгээ үзүүлэх аж.

• 🙇🏻‍♀️ Хатан хаан сэнтийгээсээ буув. (VogueBusiness)

• 📢 ЭЗ, статистик, санхүүгийн чиглэлээр судалгаа, шинжилгээ хийдэг оюутнууд анхаарлаа нааш. (Mongolbank)

• 🏷️ Уг нь гоё л юм. Гэхдээ жанжин шугамаа дагана шүү. (WSJ)

• 🎧 Бусад хэлийг Англи хэл рүү орчуулж чаддаг чихэвч. (TheVerge)

• Даваа: 2024 онд ААНБ-ын ажиллагчдын сарын дундаж цалин хэд байсан гээч? 

• Мягмар: Эр цэргийн баярын өдөр. 

• Лхагва: Евро бүсийн өнгөрсөн сарын инфляц гарна. 

• Пүрэв: Холбооны нөөцийн банкны нөөцтэй танилцана. 

• Баасан: Оросын төв банк бодлогын хүүгийн шийдвэрээ зарлана.

Хамтран ажиллах | Ажлын байр | Редакцын бодлого

Publisher: Ц.Анхбаяр
Editor: С.Ангирмаа
Writers: М.Хулан, Б.Эмүжин
Graphics by: Ц.Цэлмэг, А.Бат-Эрдэнэ